PENGENALAN KEPADA PARASIT MALARIA

PENGENALAN KEPADA PARASIT MALARIA

• Kelas: Sporozoasida

• Sub-order: Haemospororina

• Kitar hidup iaitu:

ü Fasa tanpa seks (skizogoni)

ü Fasa dengan seks (gametogoni)

PARASIT PENYEBAB

v Plasmodium falciparum – malignant tertion (jangkitan selama 36- 48 jam)

v Plasmodium vivax – benign tertion (jangkitan selama 48 jam)

v Plasmodium malariae – quarten tertion (jangkitan selama 78 jam)

v Plasmodium ovale – sub-tertion (jangkitan selama 48 jam)

ü 2 perumah:

o Perumah definitive – nyamuk Anopheles betina (sokong peringkat dewasa serta kitar seksual parasit)

o Perumah perantara – manusia/haiwan vertebrata (sokong peringkat larva serta kitar aseksual parasit)

TABURAN

Terdapat di merata dunia terutama pada kawasan-kawasan tropika, subtropika, khatulistiwa

Di Malaysia, P. falciparum & p. vivax punca 95%jangkitan.

TANDA-TANDA KLINIKAL & KOMPLIKASI

Demam yang berpanjangan dengan sakit kepala yang teruk

Berpeluh, menggigil

Boleh menyebabkan cerebral malaria, black water fever, anemia, alergi, diarrhea, jaundis, pembesaran hati & limpa

MORFOLOGI ASAS MALARIA

Terdiri daripada 2 bahagian – kromatin (nucleus) & sitoplasma

Pigmen hemazoin terdapat pada parasit malaria yang matang

Warna pigmen kuning @ coklat @ hitam

Stipping terdapat dalam sel hos (SDM)

Morfologi dapat dikaji melalui pencelupan Romanowsky

Kandungan asas adalah methylene blue & eosin

Methylene blue jika dibiarkan lama boleh dioksidakan menjadi azor

Azor: bewarna ungu & tidak menyerap warna dalam pencelupan parasit malaria

Hematin: warna semulajadi, terhasil daripada zat besi hasil ungkaibina Hb yang telah dijangkiti

PERINGKAT-PERINGKAT MALARIA

· Sporozoit

· Gametosit

· Skizon

· Merozoit

· Trofozoit muda

· Trofozoit matang

· P. vivax & P. ovale – saiz dan struktur SDM akan berubah apabila menjangkiti

· P.malariae & P. falciparum – SDM normal

KITAR HIDUP PARASIT MALARIA

Kitar aseksual

§ Gigitan nyamuk Anopheles betina yang terinfeksi membawa bersama sporozoit

§ Sporozoit beredar dalam darah periferi (30 minit)

§ Sporozoit masuk ke dalam parenkima hati & berubah menjadi bulat serta mengalami proses pembesaran

Kitar ekso-eritrositik bermula

Di dalam sel parenkima hati, sporozoit yang mula membesar membentuk skizon. Skizon membesar dengan pantas serta dalam masa yang sama menghasilkan beribu-ribu merozoit. Skizon yang cukup membesar akan memecah dan membinasakan sel hati perumah, serta turut membebaskan merozoit. Kebanyakan merozoit akan dimusnahkan oleh sel fagosit, sebahagiannya pula akan memasuki sel darah merah (eritrosit)

Kitar eritrositik bermula

· Merozoit yang memasuki eritrosit akan berubah bentuk menjadi trofozoit

· Membesar dan bertukar menjadi skizon, setiap satu skizon akan membahagi menghasilkan lebih banyak merozoit

· Matang dan dibebaskan dari RBC

· Skizon bukan sahaja hasilkan lebih banyak merozoit bahkan pigmen malaria dan lebihan sitoplasma parasit (jasad sisa)

· Merozoit dibebaskan dan serang RBC yang baru

· Pemecahan skizon eritrositik, pembebasan merozoit dan jasad sisa serentak dgn demam

· Jasad sisa mengandungi bahan toksik – demam

· Trofozoit akan membesar & bertukar menjadi gametosit jantan & betina (peringkat gametogoni)

· Kedua-dua gametosit ini TIDAK akan mengalami pembesaran tetapi akan beredar dalam salur darah periferi, menunggu masa untuk dihisap pleh nyamuk Anopheles betina bagi memulakan kitar seksual.

Kitar seksual

• Apabila nyamuk Anopheles betina menghisap darah perumah beserta gametosit

• Peringkat kitar seksual bermula

• Di dalam usus tengah nyamuk, gametosit yang matang akan berubah membentuk gamet

• Permatangan gametosit dikenali sebagai eksflagelasi

• Gamet jantan (mikrogamet) akan bergerak aktif ke arah gamet betina (makrogamet)

• Pergerakan ini berlaku melalui proses kemotaksis

• Gamet jantan + Gamet betina membentuk zigot

• Zigot memanjang dan membentuk ookinet

• Ookinet akan membulat pula menghasilkan dinding bersista membentuk oosista

• Oosista membesar membentuk sporozoit yang akan bergerak ke kelenjar air liur nyamuk

• Sporozoit ini menunggu masa untuk ditransmisikan ke tubuh badan perumah

CIRI-CIRI TROFOZOIT

Peringkat yang infektif pada manusia

Berbentuk tirus dan gelendong

Panjang: 12μm-15 μm

Bergerak perlahan-lahan dengan membengkokan serta memanjangkan badannya

Nukleus terletak di tengah-tengah badan

MORFOLOGI PARASIT MALARIA (peringkat dalam darah)

Morfologi ini adalah dilihat berdasarkan ciri yang diperhatikan semasa membuat calitan darah nipis, difiksasi dengan alkohol dan diletak pewarna Romanowsky

ü Sitoplasma parasit basofilik (warna biru)

ü Kromatin nukleus berwarna kemerahan (warna lebih nyata pasda parasit muda)

ü Pigmen (hematin @ hemazoin) akan terbentuk apabila parasit membesar dalam sel hemoglobin

§ pigmen bewarna kuning keemasan atau perang kehitaman

§ Tidak terdapat semasa peringkat sporozoit, merozoit & bentuk cincin awal

§ Tidak wujud semasa peringkat ekso-eritrositik

ü Bintik-bintik @ stipling di dalam sel yang terinfeksi boleh dilihat

• Bintik-bintik ini kelihatan dalam eritrosit yang mengandungi gametosit P.falciparum

ü Perubahan saiz sel darah merah:

§ Plasmodium falciparum & Pla[smodium malariae – SDM tidak membesar

§ Plasmodium vivax & Plasmodium ovale – SDM membesar

ü SDM bagi infeksi Plasmodium falciparum akan kelihatan lebih ungu, tepinya kelihatan kecut, bewarna gelap, bergigi & menebal

SIMPTOM-SIMPTOM

• Demam yang berpanjangan dengan sakit kepala yang teruk

• Berpeluh

• Menggigil

• Komplikasi lain: cerebral malaria, black water fever, anemia, alergi, diarhea, jaundis, pembesaran hati & limpa

RAWATAN

• Quinine, Mepacrine, 4-Aminoquiinoline, tetracyline

KAWALAN

• Pendidikan kesihatan

• Kawalan behavioural – menggunakan kelambu yang direndam dengan insecticide

• Kawalan kimia – guna insecticide

• Kawalan biologi