PARASITOLOGI-PENGENALAN KEPADA PARASIT MALARIA

• Kelas: Sporozoasida
• Sub-order: Haemospororina
• Kitar hidup iaitu:
ü Fasa tanpa seks (skizogoni)
ü Fasa dengan seks (gametogoni)
PARASIT PENYEBAB

v Plasmodium falciparum – malignant tertion (jangkitan selama 36- 48 jam)
v Plasmodium vivax – benign tertion (jangkitan selama 48 jam)
v Plasmodium malariae – quarten tertion (jangkitan selama 78 jam)
v Plasmodium ovale – sub-tertion (jangkitan selama 48 jam)
ü 2 perumah:
o Perumah definitive – nyamuk Anopheles betina (sokong peringkat dewasa serta kitar seksual parasit)
o Perumah perantara – manusia/haiwan vertebrata (sokong peringkat larva serta kitar aseksual parasit)
TABURAN
Terdapat di merata dunia terutama pada kawasan-kawasan tropika, subtropika, khatulistiwa
Di Malaysia, P. falciparum & p. vivax punca 95%jangkitan.
TANDA-TANDA KLINIKAL & KOMPLIKASI
Demam yang berpanjangan dengan sakit kepala yang teruk
Berpeluh, menggigil
Boleh menyebabkan cerebral malaria, black water fever, anemia, alergi, diarrhea, jaundis, pembesaran hati & limpa
MORFOLOGI ASAS MALARIA
Terdiri daripada 2 bahagian – kromatin (nucleus) & sitoplasma
Pigmen hemazoin terdapat pada parasit malaria yang matang
Warna pigmen kuning @ coklat @ hitam
Stipping terdapat dalam sel hos (SDM)
Morfologi dapat dikaji melalui pencelupan Romanowsky
Kandungan asas adalah methylene blue & eosin
Methylene blue jika dibiarkan lama boleh dioksidakan menjadi azor
Azor: bewarna ungu & tidak menyerap warna dalam pencelupan parasit malaria
Hematin: warna semulajadi, terhasil daripada zat besi hasil ungkaibina Hb yang telah dijangkiti
PERINGKAT-PERINGKAT MALARIA
· Sporozoit
· Gametosit
· Skizon
· Merozoit
· Trofozoit muda
· Trofozoit matang
· P. vivax & P. ovale – saiz dan struktur SDM akan berubah apabila menjangkiti
· P.malariae & P. falciparum – SDM normal
KITAR HIDUP PARASIT MALARIA
Kitar aseksual
§ Gigitan nyamuk Anopheles betina yang terinfeksi membawa bersama sporozoit
§ Sporozoit beredar dalam darah periferi (30 minit)
§ Sporozoit masuk ke dalam parenkima hati & berubah menjadi bulat serta mengalami proses pembesaran
§ Kitar ekso-eritrositik bermula
· Di dalam sel parenkima hati, sporozoit yang mula membesar membentuk skizon
· Skizon membesar dengan pantas serta dalam masa yang sama menghasilkan beribu-ribu merozoit
· Skizon yang cukup membesar akan memecah dan membinasakan sel hati perumah, serta turut membebaskan merozoit
· Kebanyakan merozoit akan dimusnahkan oleh sel fagosit, sebahagiannya pula akan memasuki sel darah merah (eritrosit)
§ Kitar eritrositik bermula
· Merozoit yang memasuki eritrosit akan berubah bentuk menjadi trofozoit
· Membesar dan bertukar menjadi skizon, setiap satu skizon akan membahagi menghasilkan lebih banyak merozoit
· Matang dan dibebaskan dari RBC
· Skizon bukan sahaja hasilkan lebih banyak merozoit bahkan pigmen malaria dan lebihan sitoplasma parasit (jasad sisa)
· Merozoit dibebaskan dan serang RBC yang baru
· Pemecahan skizon eritrositik, pembebasan merozoit dan jasad sisa serentak dgn demam
· Jasad sisa mengandungi bahan toksik – demam
· Trofozoit akan membesar & bertukar menjadi gametosit jantan & betina (peringkat gametogoni)
· Kedua-dua gametosit ini TIDAK akan mengalami pembesaran tetapi akan beredar dalam salur darah periferi, menunggu masa untuk dihisap pleh nyamuk Anopheles betina bagi memulakan kitar seksual.

Kitar seksual
• Apabila nyamuk Anopheles betina menghisap darah perumah beserta gametosit
• Peringkat kitar seksual bermula
• Di dalam usus tengah nyamuk, gametosit yang matang akan berubah membentuk gamet
• Permatangan gametosit dikenali sebagai eksflagelasi
• Gamet jantan (mikrogamet) akan bergerak aktif ke arah gamet betina (makrogamet)
• Pergerakan ini berlaku melalui proses kemotaksis
• Gamet jantan + Gamet betina membentuk zigot
• Zigot memanjang dan membentuk ookinet
• Ookinet akan membulat pula menghasilkan dinding bersista membentuk oosista
• Oosista membesar membentuk sporozoit yang akan bergerak ke kelenjar air liur nyamuk
• Sporozoit ini menunggu masa untuk ditransmisikan ke tubuh badan perumah
CIRI-CIRI TROFOZOIT
Peringkat yang infektif pada manusia
Berbentuk tirus dan gelendong
Panjang: 12μm-15 μm
Bergerak perlahan-lahan dengan membengkokan serta memanjangkan badannya
Nukleus terletak di tengah-tengah badan
MORFOLOGI PARASIT MALARIA (peringkat dalam darah)
Morfologi ini adalah dilihat berdasarkan ciri yang diperhatikan semasa membuat calitan darah nipis, difiksasi dengan alkohol dan diletak pewarna Romanowsky
ü Sitoplasma parasit basofilik (warna biru)
ü Kromatin nukleus berwarna kemerahan (warna lebih nyata pasda parasit muda)
ü Pigmen (hematin @ hemazoin) akan terbentuk apabila parasit membesar dalam sel hemoglobin
§ pigmen bewarna kuning keemasan atau perang kehitaman
§ Tidak terdapat semasa peringkat sporozoit, merozoit & bentuk cincin awal
§ Tidak wujud semasa peringkat ekso-eritrositik
ü Bintik-bintik @ stipling di dalam sel yang terinfeksi boleh dilihat
• Bintik-bintik ini kelihatan dalam eritrosit yang mengandungi gametosit P.falciparum
ü Perubahan saiz sel darah merah:
§ Plasmodium falciparum & Pla[smodium malariae – SDM tidak membesar
§ Plasmodium vivax & Plasmodium ovale – SDM membesar
ü SDM bagi infeksi Plasmodium falciparum akan kelihatan lebih ungu, tepinya kelihatan kecut, bewarna gelap, bergigi & menebal
SIMPTOM-SIMPTOM
• Demam yang berpanjangan dengan sakit kepala yang teruk
• Berpeluh
• Menggigil
• Komplikasi lain: cerebral malaria, black water fever, anemia, alergi, diarhea, jaundis, pembesaran hati & limpa
RAWATAN
• Quinine, Mepacrine, 4-Aminoquiinoline, tetracyline
KAWALAN
• Pendidikan kesihatan
• Kawalan behavioural – menggunkan kelambu yang direndam dengan insecticide
• Kawalan kimia – guna insecticide
• Kawalan biologi


SUMBER: Pelajar yang mengambil subjek ini.